Pháp luật về hòa giải tranh chấp đất đai - thực tiễn tại phường Phú lợi
Trong những năm gần đây, việc tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất trong kinh doanh bất động sản đã để lại rất nhiều hệ lụy, hậu quả nặng nề cho cá nhân, tập thể có liên quan và quan trọng hơn là ảnh hưởng đến kinh tế nước ta trong nền kinh tế thị trường. Bên cạnh đó, thực tế cho thấy, khi tranh chấp bắt đầu phát sinh nếu không được can thiệp kịp thời và giải quyết nhanh chóng sẽ dẫn tới những hậu quả vô cùng nghiêm trọng.
Thành phố Thủ Dầu Một là một trong những địa phương có mức độ đô thị hóa bậc nhất ở tỉnh Bình Dương. Chính vì thế mà các vấn đề tranh chấp về đất đai trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một nói chung và phường Phú Lợi nói riêng hiện nay vẫn diễn ra phức tạp. Việc phân tích pháp luật đất đai liên quan trở nên cấp thiết hơn.
Bên cạnh đó, sau nhiều năm đi vào thực tiễn cuộc sống Luật Kinh doanh Bất động sản, Luật Đất đai và pháp luật liên quan đến giải quyết tranh chấp đã bộc lộ nhiều hạn chế và tồn tại. Chính vì thế, hiện nay Quốc hội vẫn đang xem xét thông qua Luật Kinh doanh Bất động sản và Luật Đất đai sửa đổi trong thời gian tới. Từ những vấn đề thực tiễn, tác giả Lê Hoàng Minh đã chọn đề tài: “Pháp luật về hòa giải tranh chấp đất đai - thực tiễn tại Ủy ban nhân dân phường Phú Lợi, thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương” làm luận văn thạc sĩ của mình.
Mục tiêu của luận văn là làm sáng tỏ cơ sở lý luận hệ thống pháp luật hiện hành trong lĩnh vực đất đai nói chung và trong việc giải quyết tranh chấp nói riêng. Trong đó, phân tích các khái niệm, đặc điểm, hình thức, vai trò và các điều kiện bảo đảm hệ thống pháp luật về giải quyết trong lĩnh vực đất đai; phân tích được những yếu tố tác động tới hệ thống pháp luật về giải quyết tranh chấp đất đai; khảo sát, đánh giá đúng thực trạng hệ thống pháp luật và việc áp dụng hệ thống pháp luật về giải quyết tranh chấp hiện nay.
Đồng thời, phân tích thực trạng giải quyết tranh chấp đất đai trên cơ sở của pháp luật tại địa bàn phường Phú Lợi, thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương từ đó nêu ra điểm mạnh, điểm yếu cần khắc phục trong thời gian tới và đưa ra các giải pháp mang tính định hướng nhằm giải quyết tranh chấp đất đai trong thời gian tới nhanh chóng, thuận lợi hơn. Đáp ứng được nhu cầu của người dân trong vấn đề giải quyết tranh chấp và đảm bảo tính thực thi pháp luật tốt hơn.
Có thể nói, tranh chấp đất đai là một vấn đề nhạy cảm, đụng chạm đến nhiều vấn đề của xã hội, nếu giải quyết không tốt sẽ dẫn đến những phản ứng không chỉ của một cá nhân mà của nhiều người, và rất có thể sẽ châm ngòi cho những mâu thuẫn gay gắt gây ra những tác động xấu đối với xã hội. Do đó, việc giải quyết tranh chấp đất đai phải được thực hiện dứt điểm, có tình, có đạo lý, có truyền thống,... đang là một thách thức được đặt ra hiện nay với các cơ quan có thẩm quyền giúp duy trì sự ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội trong cả nước và ở từng địa phương.
Theo số liệu thống kê tại phường Phú Lợi, trong năm 2017, Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai nhận được tổng cộng 22 đơn khiếu nại, tất cả đều đủ điều kiện thụ lý và thuộc trường hợp tranh chấp về ranh giới đất. Năm 2018, phường Phú Lợi nhận được 12 đơn tranh chấp giảm 10 đơn so với năm 2017 và đều thuộc tranh chấp về ranh giới đất. Trong đó có một hồ sơ không đủ điều kiện thụ lý do chưa đủ điều kiện thụ lý do chưa đủ cơ sở trong quá trình xác minh và đã có văn bản trả lời. Năm 2019, tăng 4 đơn với năm 2018, trong đó đều đủ điều kiện thụ lý và tất cả đều liên quan đến tranh chấp ranh giới đất.
Nhìn chung, số lượng đơn tranh chấp đất đai trên địa bàn phường Phú Lợi hàng năm không nhiều, điều này một phần phản ảnh công tác quản lý đất đai ở phường Phú Lợi được thực hiện đúng theo quy định của pháp luật và tương đối tốt. Đặc biệt, số lượng đơn tranh chấp đang có xu hướng giảm, đây là một trong trong những thành công trong công tác quản lý đất đai của phường nói chung.
Năm
|
2017
|
2018
|
2019
|
Chuyển tòa án
|
16
|
2
|
3
|
Hòa giải thành
|
6
|
9
|
13
|
Tổng cộng
|
22
|
11
|
16
|
Tỷ lệ hòa giải thành
|
27%
|
82%
|
81%
|
Kết quả tổ chức hòa giải tranh chấp đất phường Phú Lợi
(Nguồn: Báo cáo giải quyết khiếu nại, tố cáo phường Phú Lợi, 2017 - 2019)
Theo kết quả bảng trên cho thấy, công tác tổ chức hòa giải của UBND phường Phú Lợi những năm gần đây đạt hiệu quả tích cực. Từ đó cho thấy, vai trò của UBND phường Phú Lợi trong giải quyết tranh chấp đất đai rất quan trọng. Việc tỷ lệ hòa giải không thành và chuyển sang các cấp cao hơn chiếm tỷ lệ thấp sẽ đảm bảo hiệu quả quản lý xã hội Nhà nước. Số lượng đơn hoà giải thành công không chỉ giúp cho Toà án rút ngắn được thời gian giải quyết tranh chấp mà còn giúp các bên đương sự tiết kiệm thời gian, tiền bạc, công sức trong việc “theo đuổi” khiếu kiện, “đánh tan” tâm lý “thắng - thua”; duy trì sự ổn định, đoàn kết và không làm “sứt mẻ” tình cảm trong nội bộ nhân dân…
Luận văn là công trình nghiên cứu đầu tiên và tương đối hệ thống thực hiện pháp luật về giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn phường Phú Lợi, thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, là một tài liệu tham khảo có cơ sở khoa học có thể cho phường Phú Lợi nói riêng và thành phố Thủ Dầu Một nói chung trong việc hoàn thiện công tác quản lý đất đai trong thời gian tới.
Gấm Lê
(tìm đọc toàn văn tại Trung tâm Thông tin và Thống kê KHCN)