Bình Dương vươn mình cùng năng lượng bền vững: Những dấu ấn nổi bật
Trong 05 năm qua, Bình Dương đã đạt nhiều thành tựu nổi bật trong phát triển năng lượng bền vững: điện thương phẩm năm 2024 đạt 16,95 tỷ kWh, tỷ lệ hộ dân có điện 99,99%, công suất điện mặt trời mái nhà 775,3 MW, tiết kiệm điện hàng năm trên 2,3%. Những kết quả này khẳng định vai trò tiên phong của tỉnh trong chuyển đổi năng lượng xanh, bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Mở đầu
Triển khai Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng phát triển năng lượng quốc gia, Bình Dương đã chủ động ban hành các chương trình, kế hoạch và chỉ đạo quyết liệt từ cấp ủy, chính quyền đến các sở, ngành, địa phương. Công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt Nghị quyết được thực hiện sâu rộng, đảm bảo 100% tổ chức cơ sở đảng và toàn thể cán bộ, đảng viên, nhân dân nắm vững chủ trương phát triển năng lượng bền vững. Trên nền tảng đó, tỉnh đã cụ thể hóa các mục tiêu về an ninh năng lượng, phát triển năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng tiết kiệm - hiệu quả, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số, tạo động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển nhanh, bền vững và bảo vệ môi trường.
Nền tảng cho phát triển
Bình Dương đã cụ thể hóa mục tiêu bảo đảm an ninh năng lượng, cung cấp đầy đủ, ổn định, chất lượng cao với giá hợp lý, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững và nâng cao đời sống nhân dân. Đến năm 2024, điện thương phẩm đạt 16,95 tỷ kWh, tiết kiệm điện 406,5 triệu kWh (tỷ lệ tiết kiệm 2,34%), đáp ứng nhu cầu sử dụng năng lượng 2.615.385 TOE/năm. Công suất cực đại nguồn điện đạt 2.825 MW, tỷ lệ hộ dân có điện đạt 99,99%.
Dự báo năm 2025, điện thương phẩm đạt 18,5 tỷ kWh, nhu cầu sử dụng năng lượng 2.854.550 TOE/năm, công suất cực đại nguồn điện 3.317 MW. Đến năm 2030, dự báo công suất cực đại đạt 5.463 MW, điện thương phẩm 37,7 tỷ kWh, với tốc độ tăng trưởng điện thương phẩm bình quân 2025-2030 là 9,76%/năm.
Tỉnh đã triển khai đồng bộ Quy hoạch điện VIII, Quy hoạch tỉnh Bình Dương, tích hợp các dự án nguồn và lưới điện, đảm bảo phát triển hài hòa giữa các nguồn năng lượng và hệ thống truyền tải, đáp ứng nhu cầu tăng trưởng phụ tải mạnh mẽ của nền kinh tế.
Khai thác tiềm năng địa phương
Bình Dương được đánh giá là địa phương có tiềm năng lớn về phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời mái nhà nhờ lợi thế bức xạ mặt trời cao, trung bình khoảng 2.400 giờ nắng mỗi năm. Tỉnh đã chủ động tận dụng lợi thế này để thúc đẩy mạnh mẽ các dự án điện mặt trời trên mái nhà, với tổng công suất lắp đặt đạt 775,3 MW tính đến năm 2024, tương đương 77,5% mục tiêu đề ra đến năm 2030 theo Quy hoạch điện VIII và Quy hoạch tỉnh Bình Dương. Không chỉ các doanh nghiệp lớn, mà cả các doanh nghiệp nhỏ, hộ gia đình cũng tham gia lắp đặt hệ thống điện mặt trời, góp phần đa dạng hóa nguồn cung năng lượng và giảm áp lực lên lưới điện quốc gia.
Bên cạnh điện mặt trời, Bình Dương còn chú trọng phát triển các nguồn năng lượng tái tạo khác như thủy điện nhỏ (tổng công suất 17,5 MW) và điện sinh khối từ rác thải, tận dụng tối đa các nguồn tài nguyên sẵn có. Hiện tại, các nhà máy thủy điện như Phước Hòa (12,5 MW) và Minh Tân (5 MW) đang vận hành hiệu quả. Đặc biệt, lĩnh vực điện sinh khối từ rác đang được quan tâm đầu tư với các dự án như Nhà máy điện rác Biwase (30,4 MW), Nhà máy điện rác Tân Long (30-40 MW), Nhà máy điện rác Bình Mỹ (10-20 MW) và khu liên hợp xử lý chất thải rắn Nam Bình Dương (9,6 MW). Những dự án này không chỉ giải quyết bài toán xử lý rác thải mà còn tạo ra nguồn điện sạch, góp phần giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn.
Để đảm bảo phát triển đồng bộ, các dự án nguồn và lưới điện tái tạo đều được tích hợp vào Quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, phù hợp với định hướng phát triển năng lượng xanh, bền vững. Tỉnh cũng chú trọng đầu tư, nâng cấp hệ thống truyền tải, xây dựng mới các trạm biến áp 110kV, 220kV, 500kV, đảm bảo giải tỏa công suất cho các dự án năng lượng tái tạo, đặc biệt tại các khu, cụm công nghiệp có nhu cầu sử dụng điện lớn.
Bình Dương còn là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư lớn trong lĩnh vực năng lượng tái tạo. Tiêu biểu là dự án Nhà máy LEGO Manufacturing Việt Nam với công suất 40 MW, dự kiến vận hành 100% bằng năng lượng tái tạo từ đầu năm 2026. Dự án này không chỉ lắp đặt hơn 12.400 tấm pin mặt trời áp mái mà còn hợp tác xây dựng trung tâm năng lượng tích hợp giải pháp lưu trữ pin quy mô lớn đầu tiên tại Việt Nam. Đây là mô hình tiên phong, mở đường cho các doanh nghiệp khác tiếp cận, sử dụng năng lượng sạch, góp phần nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững cho toàn ngành công nghiệp địa phương.
Những thành tựu trên là kết quả của sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân, cùng với các chính sách khuyến khích, hỗ trợ đầu tư vào năng lượng tái tạo. Bình Dương đang từng bước khẳng định vai trò trung tâm năng lượng tái tạo của khu vực phía Nam, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển kinh tế xanh, giảm phát thải carbon và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Hướng tới phát triển bền vững
Bình Dương xác định sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là giải pháp then chốt để đảm bảo an ninh năng lượng, giảm chi phí, bảo vệ môi trường và hướng tới phát triển bền vững. Trong 5 năm qua, tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều chương trình, giải pháp tiết kiệm điện trên tất cả các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt và chiếu sáng công cộng. Kết quả, tỷ lệ tiết kiệm điện hàng năm luôn đạt trên 2,3% sản lượng điện thương phẩm, vượt chỉ tiêu 2% của Thủ tướng Chính phủ đề ra. Riêng 6 tháng đầu năm 2024, sản lượng điện tiết kiệm đạt gần 191,3 triệu kWh, tương đương 2,28% tổng sản lượng điện thương phẩm, góp phần quan trọng vào mục tiêu sử dụng năng lượng hiệu quả của tỉnh.
Tỉnh đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực như Tuần lễ tiết kiệm điện, hưởng ứng Giờ Trái đất, phong trào Gia đình tiết kiệm điện, chương trình tiết kiệm điện trong trường học, công sở, doanh nghiệp và các cuộc thi “Tiết kiệm điện thành thói quen” thu hút hàng nghìn lượt người tham gia. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả được đẩy mạnh đến từng cán bộ, công nhân viên, người lao động và cộng đồng thông qua nhiều kênh như website, email, bản tin nội bộ, màn hình hiển thị tại nơi làm việc. Đặc biệt, các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập được yêu cầu đăng ký phương án sử dụng điện hàng năm, bảo đảm tiết kiệm ít nhất 5% sản lượng điện tiêu thụ.
Bên cạnh đó, Bình Dương chú trọng kiểm toán năng lượng, áp dụng mô hình quản lý năng lượng tại các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm. Các đơn vị này phải xây dựng kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả cho từng năm và 5 năm, đồng thời quy định rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân trong thực hiện mục tiêu tiết kiệm năng lượng1. Ngành điện lực tỉnh cũng tăng cường ứng dụng công nghệ mới như công tơ điện tử đo xa, tự động hóa lưới điện, giảm tổn thất điện năng, tối ưu hóa vận hành hệ thống phân phối điện.
Những nỗ lực này không chỉ giúp Bình Dương tiết kiệm chi phí, ưu tiên điện cho sản xuất, mà còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường, nâng cao ý thức cộng đồng và xây dựng thói quen sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trên toàn tỉnh.
Phát triển năng lượng là động lực của đổi mới
Khoa học và công nghệ (KH&CN) giữ vai trò then chốt trong quá trình hiện đại hóa và phát triển ngành năng lượng tại Bình Dương. Tỉnh đã chủ động thúc đẩy ứng dụng các thành tựu của Cách mạng công nghiệp 4.0 vào lĩnh vực năng lượng, tập trung vào các giải pháp như tự động hóa lưới điện, triển khai trạm biến áp không người trực, thay thế công tơ điện tử đo xa trên toàn hệ thống1. Việc số hóa toàn bộ hợp đồng mua bán điện và triển khai công tơ điện tử đo xa không chỉ giúp người dân, doanh nghiệp chủ động kiểm soát nhu cầu sử dụng điện mà còn giúp ngành điện dự báo chính xác phụ tải, tối ưu hóa vận hành, nâng cao độ tin cậy cung cấp điện và giảm thời gian mất điện.
Ngành điện lực Bình Dương cũng đẩy mạnh chuyển đổi số trong các hoạt động kinh doanh và dịch vụ, như sử dụng hóa đơn điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt, triển khai các ứng dụng chăm sóc khách hàng trực tuyến, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, minh bạch hóa hoạt động và mang lại sự tiện lợi cho người dân, doanh nghiệp1. Những đổi mới này giúp giảm chi phí vận hành, cải thiện điều kiện làm việc cho cán bộ công nhân viên, đồng thời tăng năng suất lao động và chất lượng dịch vụ.
Bên cạnh đó, tỉnh ban hành nhiều chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp hỗ trợ cho ngành năng lượng, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng, sản xuất thiết bị điện, thiết bị năng lượng tái tạo, phát triển các mô hình hợp tác nghiên cứu, chuyển giao công nghệ mới. Bình Dương cũng chú trọng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu vận hành, làm chủ các công nghệ hiện đại trong ngành năng lượng.
Nhờ sự phối hợp đồng bộ giữa đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và chính sách hỗ trợ phát triển công nghiệp năng lượng, Bình Dương đang từng bước xây dựng nền tảng vững chắc cho ngành năng lượng hiện đại, bền vững, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân
Những thách thức và định hướng tương lai
Bên cạnh những thành tựu nổi bật, Bình Dương vẫn đối mặt với không ít thách thức trong quá trình phát triển ngành năng lượng theo hướng bền vững. Một trong những khó khăn lớn nhất là tiến độ triển khai một số dự án trọng điểm, đặc biệt là các công trình đường dây và trạm biến áp 500kV, 220kV, 110kV còn chậm do vướng mắc trong công tác đền bù, giải phóng mặt bằng. Việc xây dựng phương án giá đền bù kéo dài và sự chưa đồng thuận của một số hộ dân bị ảnh hưởng đã khiến chủ đầu tư phải điều chỉnh phương án thực hiện, ảnh hưởng đến tiến độ chung của toàn dự án.
Ngoài ra, yêu cầu phát triển hạ tầng năng lượng đồng bộ, hiện đại để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nền kinh tế cũng đặt ra áp lực lớn về nguồn lực đầu tư. Việc mở rộng, nâng cấp lưới điện, xây dựng mới các trạm biến áp, đường dây truyền tải cần được thực hiện nhanh chóng, song song với việc đảm bảo an toàn, ổn định cung cấp điện cho sản xuất và sinh hoạt.
Một thách thức khác là nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng làm chủ và vận hành các công nghệ năng lượng mới. Khi ngành năng lượng ngày càng ứng dụng sâu rộng các thành tựu khoa học - công nghệ, chuyển đổi số, việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, kỹ sư, công nhân lành nghề trở thành nhiệm vụ cấp thiết.
Để vượt qua những thách thức này, Bình Dương xác định phải tăng cường sự phối hợp giữa các sở, ngành, địa phương và doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng, đảm bảo đồng bộ từ khâu quy hoạch, đầu tư đến vận hành, khai thác. Tỉnh tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ và chuyển đổi số ở tất cả các khâu của ngành năng lượng, từ sản xuất, truyền tải, phân phối đến sử dụng, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, tối ưu hóa vận hành và tiết kiệm chi phí. Bên cạnh đó, Bình Dương chú trọng tạo lập môi trường đầu tư thuận lợi, thu hút các dự án năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, phát triển công nghệ năng lượng mới, đồng thời kiến nghị Trung ương hỗ trợ kinh phí thực hiện các chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.
Với quyết tâm đổi mới, sáng tạo và sự đồng thuận của toàn xã hội, Bình Dương sẽ tiếp tục vượt qua khó khăn, giữ vững vai trò đầu tàu phát triển năng lượng bền vững của khu vực, đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển kinh tế xanh, hiện đại và thân thiện với môi trường.
Kết luận
Sau 5 năm triển khai Nghị quyết 55-NQ/TW, Bình Dương đã khẳng định vai trò tiên phong trong phát triển năng lượng bền vững, tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng xanh và hiện đại hóa kinh tế - xã hội. Các chỉ tiêu về an ninh năng lượng, phát triển năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đều đạt và vượt so với mục tiêu đề ra. Đặc biệt, tỉnh đã chủ động tích hợp các nguồn năng lượng sạch như điện mặt trời, điện sinh khối, điện rác vào quy hoạch phát triển, đồng thời không ngừng hiện đại hóa lưới điện, đầu tư xây dựng hạ tầng xanh, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Tuy vẫn còn những thách thức về tiến độ dự án, hạ tầng truyền tải và nguồn nhân lực, Bình Dương đã xác định rõ định hướng tương lai: tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong ngành năng lượng; tăng cường phối hợp giữa các cấp, ngành, doanh nghiệp; tạo môi trường thuận lợi thu hút đầu tư vào các dự án năng lượng sạch, năng lượng tái tạo quy mô lớn. Tỉnh cũng ưu tiên phát triển hệ sinh thái khu công nghiệp xanh, nâng cấp lưới điện thông minh, mở rộng các dự án điện mặt trời mái nhà và điện rác, đảm bảo cung ứng điện ổn định cho sản xuất và sinh hoạt.
Với quyết tâm đổi mới và sự đồng thuận của toàn xã hội, Bình Dương sẽ tiếp tục phát huy các thành tựu đã đạt được, giữ vững vai trò đầu tàu trong chuyển đổi năng lượng xanh, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển bền vững của địa phương và cả nước.
Tài liệu tham khảo
1. Tỉnh ủy Bình Dương (2025), Báo cáo số 543-BC/TU ngày 17/4/2025 về sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trên địa bàn tỉnh Bình Dương.
2. Chính phủ (2023), Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023 và các văn bản liên quan.
3. Chính phủ (2024), Quy hoạch tỉnh Bình Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Quyết định số 790/QĐ-TTg ngày 03/8/2024.
4. UBND tỉnh Bình Dương (2021), Quyết định số 2115/QĐ-UBND ngày 03/9/2021 về việc ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trên địa bàn tỉnh Bình Dương giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030.
5. UBND tỉnh Bình Dương (2023), Kế hoạch số 4304/KH-UBND ngày 21/8/2023 về việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 08/6/2023 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo.
6. Các văn bản, số liệu thống kê và báo cáo chuyên ngành của Sở Công Thương, Sở Khoa học & Công nghệ, Công ty Điện lực Bình Dương giai đoạn 2020-2025.
Thy Diễm