Phát triển du lịch nông nghiệp công nghệ cao tại huyện Phú Giáo, Bình Dương: Định hướng Nông thôn mới Nâng cao và Làng Thông minh
Huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương, với những tiềm năng về nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) và chủ trương xây dựng nông thôn mới (NTM) nâng cao theo định hướng làng thông minh, đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển một loại hình du lịch độc đáo: du lịch nông nghiệp công nghệ cao (DLNNCNC). Nghiên cứu của PGS.TS Ngô Thị Phương Lan - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thực hiện nhằm đánh giá thực trạng, đề xuất các giải pháp và mô hình thí điểm nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng DLNNCNC, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững của địa phương.
Tóm tắt kết quả đạt được
Nghiên cứu "Nghiên cứu phát triển mô hình du lịch nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương gắn với xây dựng nông thôn mới nâng cao theo định hướng phát triển làng thông minh" do PGS.TS. Ngô Thị Phương Lan chủ nhiệm, đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, đóng góp cả về mặt lý luận và thực tiễn.
Về lý luận, đề tài đã làm sâu sắc khái niệm du lịch nông nghiệp công nghệ cao (DLNNCNC), định nghĩa "công nghệ cao" là "công nghệ phù hợp", và vận dụng lý thuyết kinh tế tuần hoàn (KTTH) vào nông nghiệp gắn với du lịch. Các mô hình lý thuyết về DLNNCNC, chính sách phát triển nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC), và khái niệm "làng thông minh" trong bối cảnh đặc thù cũng được làm rõ.
Tại huyện Phú Giáo, nghiên cứu cho thấy tiềm năng lớn với điều kiện tự nhiên thuận lợi, thành tựu xây dựng nông thôn mới (NTM) vững chắc và sự phát triển mạnh mẽ của NNCNC. Huyện có 704 cơ sở sản xuất NNCNC, nổi bật là Unifarm, Anova Agri, và Vinamit Organic Farm, áp dụng nhiều công nghệ tiên tiến và bước đầu triển khai các giải pháp KTTH. Tài nguyên du lịch tự nhiên và văn hóa phong phú, song cơ sở hạ tầng du lịch và sản phẩm còn hạn chế, chủ yếu ở dạng tiềm năng. Phân tích SWOT đã nhận diện các điểm mạnh, yếu, cơ hội và thách thức cho phát triển DLNNCNC tại đây.
Dựa trên thực trạng, đề tài đề xuất hệ thống giải pháp toàn diện về hoàn thiện chính sách sử dụng đất, quy hoạch du lịch, ưu tiên đầu tư làng thông minh, hợp tác công tư; phát triển đa dạng hóa sản phẩm du lịch và NNCNC (nhấn mạnh trải nghiệm, công nghệ, KTTH, liên kết NTM); phát triển nguồn nhân lực; khuyến khích cộng đồng tham gia; quản trị điểm đến thông minh; nâng cao vai trò doanh nghiệp lữ hành; liên kết vùng, ngành; truyền thông, xúc tiến du lịch (thương hiệu "Phú Giáo xanh"); và chuyển đổi số qua ứng dụng "Phú Giáo Xanh".
Hai mô hình thí điểm được đề xuất chi tiết, trong đó mô hình "Trường học nông trại gắn với du lịch" tại Unifarm đã được triển khai. Mô hình này thí điểm các giải pháp KTTH (ủ phân compost ASP, nuôi trùn quế, chế biến phụ phẩm), thiết kế cảnh quan, tour tuyến, tập huấn cộng đồng và nhận được phản hồi tích cực từ đoàn chuyên gia đánh giá.
Về các giải pháp và mô hình đề xuất:
Để phát triển du lịch nông nghiệp công nghệ cao (DLNNCNC) tại huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương, một hệ thống giải pháp và mô hình toàn diện đã được nghiên cứu và đề xuất, tập trung vào khai thác tiềm năng và định hướng phát triển bền vững.
Trọng tâm hàng đầu là hoàn thiện khung chính sách và chiến lược phát triển. Điều này bao gồm việc xây dựng một khung pháp lý minh bạch cho việc sử dụng đất kết hợp nông nghiệp và du lịch, đồng thời quy hoạch cụ thể các vùng đất ưu tiên cho hoạt động du lịch. Chính sách cần ưu tiên đầu tư theo định hướng làng thông minh, tăng cường cơ chế hợp tác công tư, thúc đẩy liên kết vùng, và cung cấp hỗ trợ pháp lý cũng như kỹ thuật cần thiết cho người dân và các nhà đầu tư.
Song song đó, phát triển và đa dạng hóa sản phẩm du lịch NNCNC là yếu tố then chốt. Nghiên cứu đề xuất các sản phẩm đặc thù như du lịch học tập về NNCNC và kinh tế tuần hoàn (KTTH), du lịch tình nguyện, du lịch chữa lành kết hợp nghỉ dưỡng và ẩm thực thực dưỡng, du lịch chậm, cùng các mô hình du lịch đồng tạo giá trị trải nghiệm. Để thực hiện hiệu quả, cần dự đoán chính xác nhu cầu thị trường, nhắm đến các phân khúc khách hàng tiềm năng như nhóm quan tâm sức khỏe và lối sống xanh, chuyên gia, nhà khoa học, gia đình có trẻ em, du khách tìm kiếm trải nghiệm độc đáo, và doanh nhân nông nghiệp. Việc ứng dụng công nghệ như thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) sẽ làm phong phú thêm trải nghiệm, đồng thời nâng cao vai trò của du khách trong việc đồng kiến tạo sản phẩm. Các sản phẩm này cũng cần gắn kết chặt chẽ với chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) nâng cao và định hướng làng thông minh. Bên cạnh đó, bản thân các sản phẩm NNCNC cũng cần được đa dạng hóa thông qua việc hình thành các trang trại thông minh, trung tâm hỗ trợ công nghệ cao, đẩy mạnh chế biến sâu và chuẩn hóa sản phẩm theo các tiêu chuẩn uy tín như OCOP, VietGAP, GlobalGAP.
Để hiện thực hóa các giải pháp, nâng cao năng lực nguồn nhân lực và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng là vô cùng quan trọng. Cần rà soát, đánh giá chất lượng và nhu cầu đào tạo của nguồn nhân lực hiện tại, từ đó tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật canh tác tiên tiến, kỹ năng phục vụ du lịch chuyên nghiệp, kiến thức bảo vệ môi trường và ngoại ngữ. Chính sách cần khuyến khích và hỗ trợ cộng đồng địa phương tham gia đầu tư, phát triển du lịch ngay tại nơi sinh sống, nhân rộng các mô hình du lịch cộng đồng, farmstay, và bảo tồn các làng nghề truyền thống.
Các giải pháp về quản trị điểm đến, liên kết và quảng bá cũng được chú trọng. Cần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng và du khách, thiết lập quy chế quản lý điểm đến thông minh. Vai trò của doanh nghiệp lữ hành cần được phát huy trong việc khảo sát và xây dựng các tour tuyến khả thi. Huyện Phú Giáo cần chủ động thiết lập các tuyến du lịch kết nối với các trung tâm công nghiệp, đô thị, nâng cấp hạ tầng giao thông, và xây dựng mô hình liên kết "Nhà nước khởi tạo - Doanh nghiệp dẫn dắt chuỗi", đồng thời tăng cường liên kết ngành nông nghiệp, du lịch, và công nghiệp thực phẩm. Công tác truyền thông và xúc tiến du lịch phải được đẩy mạnh thông qua việc xây dựng thương hiệu "Phú Giáo xanh" và bộ nhận diện thống nhất, sáng tạo các ấn phẩm quảng bá, tổ chức sự kiện văn hóa, du lịch định kỳ, tận dụng nền tảng số, mạng xã hội, hợp tác với người có ảnh hưởng (KOLs/influencers) và tổ chức các cuộc thi ảnh, video quảng bá du lịch địa phương.
Cuối cùng, một hợp phần không thể thiếu là đẩy mạnh chuyển đổi số. Điển hình là việc nghiên cứu và đề xuất triển khai ứng dụng thông minh "Phú Giáo Xanh", với mục tiêu kết nối các doanh nghiệp hoạt động NNCNC với ngành du lịch theo định hướng KTTH, hỗ trợ hiệu quả việc kết nối cung cầu và quảng bá các sản phẩm du lịch đặc thù của huyện.
Về các mô hình thí điểm:
Trên cơ sở các phân tích và giải pháp đó, đề tài đã xây dựng và đề xuất chi tiết hai mô hình thí điểm DLNNCNC:
1. Mô hình nông nghiệp sinh thái/ứng dụng giải pháp tuần hoàn kết hợp du lịch (dựa trên Vinamit Organic Farm): Tập trung vào hệ sinh thái tự nhiên, các giải pháp tuần hoàn mới, và các sản phẩm du lịch như tham quan tự nhiên, trải nghiệm/học tập nông nghiệp sinh thái, nghỉ dưỡng chữa lành. Mô hình này không được triển khai trong khuôn khổ đề tài do thay đổi từ phía doanh nghiệp.
2. Mô hình du lịch NNCNC có ứng dụng giải pháp tuần hoàn (thí điểm tại Khu NNUDCNC An Thái - Unifarm): Với chủ đề "Trường học nông trại gắn với du lịch tại Unifarm". Các giải pháp KTTH được thí điểm bao gồm ủ phân hữu cơ compost bằng hệ thống cọc tĩnh có thổi khí (ASP), nuôi trùn quế từ phế phụ phẩm, chế biến dưa muối chua ngọt, men chua hỗ trợ tiêu hóa từ phế phẩm dưa lưới và chuối, và mô hình vườn rừng đa tầng. Các hoạt động triển khai bao gồm: đề xuất định hướng thiết kế cảnh quan (phân khu du lịch, NNCNC, nghiên cứu); thiết kế tour tuyến (trong ngày, dài ngày, kết nối TP.HCM, Tân Uyên, Biên Hòa, Tây Ninh, Bình Phước); tập huấn cộng đồng (5 chuyên đề cho khoảng 100 đại biểu); triển khai ứng dụng "Phú Giáo Xanh"; quảng bá sản phẩm; và tổ chức chương trình tham quan thí điểm cho hơn 50 chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học. Kết quả đánh giá từ đoàn tham quan cho thấy sự tích cực về khu vực trải nghiệm (8.3/10), sự phù hợp với đối tượng học sinh/sinh viên và người về hưu (cao), thời gian tổ chức (8.4/10), thuyết minh viên (8.5/10), và lịch trình (8.3/10). Tuy nhiên, sản phẩm du lịch cần đa dạng hơn và ẩm thực cần cải thiện.
Kết luận
Nghiên cứu đã cung cấp một bức tranh toàn diện về tiềm năng, thực trạng và các giải pháp chiến lược cho sự phát triển mô hình du lịch nông nghiệp công nghệ cao tại huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương. Thông qua việc phân tích sâu sắc các yếu tố từ lý luận đến thực tiễn, đặc biệt là việc triển khai mô hình thí điểm "Trường học nông trại gắn với du lịch" tại Unifarm và xây dựng ứng dụng "Phú Giáo Xanh", đề tài đã khẳng định tính khả thi và hiệu quả của việc kết hợp NNCNC với du lịch, đồng thời gắn kết chặt chẽ với mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao và phát triển làng thông minh.
Kết quả nghiên cứu không chỉ mang lại những đóng góp khoa học giá trị mà còn mở ra hướng đi cụ thể cho địa phương trong việc khai thác bền vững tài nguyên, đa dạng hóa sản phẩm du lịch, nâng cao thu nhập cho người dân và xây dựng thương hiệu "Phú Giáo xanh". Mặc dù du lịch Phú Giáo còn ở giai đoạn khởi đầu và các doanh nghiệp chủ yếu tập trung vào NNCNC, việc tiếp tục đầu tư, hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực cộng đồng và tăng cường quảng bá sẽ là chìa khóa để DLNNCNC trở thành một điểm nhấn quan trọng, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội toàn diện và bền vững của huyện Phú Giáo trong tương lai. Những hạn chế và gợi ý nghiên cứu tiếp theo cũng đã được chỉ ra, tạo tiền đề cho các công trình khoa học và các dự án phát triển kế tiếp, nhằm không ngừng hoàn thiện và nhân rộng các mô hình thành công.
Ánh Nguyệt
Nguồn KQNC “Phát triển du lịch nông nghiệp công nghệ cao tại huyện Phú Giáo, Bình Dương: Định hướng Nông thôn mới Nâng cao và Làng Thông minh ". Xem toàn văn tại Trung tâm Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Dương