Thành phố thông minh: Cần tạo được sự kết nối và có nguồn dữ liệu lớn
Hiện nay, thuật ngữ thành phố thông minh (TPTM) đã không còn xa lạ, nhiều thành phố trên thế giới đã triển khai xây dựng TPTM và đã mang lại hiệu quả. Đối với tỉnh Bình Dương, việc xây dựng TMTP dựa trên Đề án phát triển kinh tế - xã hội Bình Dương, triển khai mô hình hợp tác Ba Nhà, hướng tới Đô thị Thông minh (Binh Duong Navigator 2021), đây có thể coi là bước đi của Bình Dương trong việc hoàn thành mục tiêu công nghiệp hóa - hiện đại hóa đã đề ra. Tuy nhiên, việc xây dựng TPTM cần có thời gian và hướng đi phù hợp, các chuyên gia đã đưa ra nhiều đề xuất cho Bình Dương trong việc triển khai TPTM.
Sự tham gia của người dân, cộng đồng xã hội
Với đề án xây dựng TPTM, Bình Dương xây dựng trên mô hình ba nhà “Nhà nước - Nhà doanh nghiệp - Nhà trường”, tuy nhiên các chuyên gia cũng đưa ra nhận định, việc xây dựng TPTM cần có sự chung tay của người dân. PGS.TS Phan Minh Tân, nguyên Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Tp.Hồ Chí Minh, giảng viên trường Đại học Bách khoa Tp.Hồ Chí Minh nhận định, khi xây dựng TPTM cần phải xác định làm TPTM để làm gì? mục tiêu xây dựng TPTM là gì? Khi triển khai thì xác định người dân được hưởng lợi gì? cải thiện được vấn đề gì, khi người dân cảm thấy có lợi ích thì sẽ tham gia việc xây dựng TPTM. Mục đích cuối cùng của việc xây dựng TPTM là nâng cao chất lượng cuộc sống cuả người dân, môi trường sống tốt, bao gồm môi trường an ninh, xã hội và kinh tế.
Cùng với đó, người dân cũng cần nâng cao nhận thức về việc xây dựng TPTM. “Chẳng hạn nếu triển khai giao thông thông minh nhưng khi người dân tham gia lưu giao thông không tuân thủ quy định, không có ý thức thì việc triển khai cũng đi ngược lại mục đích ban đầu. "Bí quyết" để tạo nên môi trường đó cũng như tạo ra các TPTM chính là xây dựng các đô thị phát triển bền vững với nỗ lực không chỉ đến từ chính phủ mà toàn xã hội. TPTM là thành phố biết tận dụng những công nghệ mới và số hóa để đơn giản hóa quy trình, cải thiện đời sống người dân, mang lại môi trường tốt nhất cho doanh nghiệp”, PGS.TS Phan Minh Tân nói.
Song song đó cũng cần phải phát huy được mối liên hệ chặt chẽ của “mô hình 3 nhà”, phải có sự gắn kết, cân đối và đưa ra phán quyết phù hợp. PGS.TS Mai Thanh Phong, Hiệu trưởng trường Đại học Bách Khoa Tp.Hồ Chí Minh cho rằng vai trò của khoa học công nghệ rất quan trọng, như tại Singapore, mặc dù là một trong những nước có nền khoa học công nghệ tiên tiến nhưng vẫn mong muốn tiếp thu các công nghệ mới của các nước tiên tiến, do đó Singapore đã xây dựng những trung tâm vừa tiếp nhận công nghệ vừa huấn luyện, đào tạo nhân lực vận hành công nghệ đó một cách tối ưu. “Bình Dương cần tập trung hỗ trợ công tác nghiên cứu khoa học, tạo sự cân đối các nhà khoa học với các trường đại học, Viện nghiên cứu và doanh nghiệp, và nhà nước đóng vai trò trung gian cho sự liên kết đó”, PSG.TS Mai Thanh Phong đề xuất.
Áp dụng công nghệ phù hợp
TS Trần Du Lịch, Thành viên Tổ tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ chia sẻ, một thời gian tôi đi học ở nước ngoài, khi lưu thông trên đường cao tốc, đang chạy thì tài xế dừng xe vào điểm dừng trên đường cao tốc vì nhận được cảnh báo đã chạy quá tốc độ hơn 15 phút và phải dừng xe 15 phút để bù lại vào thời chạy quá tốc độ. Cảnh báo này được camera trên đường cao tốc ghi lại và chuyển đến tài xế. Có thể nói việc áp dụng công nghệ trong điều khiển giao thông đã mang lại hiệu quả trong việc kiểm soát, điều tiết giao thông. Tuy nhiên việc lựa chọn công nghệ nào thì phải tính toán, tùy tình hình thực tiễn để triển khai.
Bên cạnh đó, việc xây dựng đô thị thế nào là thông minh? Hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp nào phù hợp là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng TPTM. “Tôi có dịp đi thăm một số nơi khởi nghiệp sáng tạo đổi mới ở Hoa Kỳ, thì vai trò quyết định của khởi nghiệp vẫn là công nghệ, vì qua công nghệ sẽ xác định được việc triển khai cái gì, ứng dụng cái gì cho TPTM, chẳng hạn cùng việc quản lý giao thông thì có hàng trăm công nghệ, nhưng việc lựa chọn công nghệ nào phù hợp thì phải lựa chọn”, TS Trần Du Lịch nói thêm.
Vế vấn đề này, PGS.TS Phan Minh Tân cũng chia sẻ, năm 2010, tập đoàn IBM đã có đề xuất triển khai TMTP ở Tp.Hồ Chí Minh với 3 đề án giao thông thông minh, công nghiệp thông minh và hệ sinh thái khởi nghiệp. Tuy nhiên, tại thời điểm đó, khái niệm TPTM còn mới, Tp.Hồ Chí Minh chưa có sự chuẩn bị, nên chưa triển khai theo đề xuất của IBM. Do đó, để xây dựng TPTM, Bình Dương cần phải có bước chuẩn bị kỹ càng, cần lựa chọn công nghệ để ứng dụng, vận hành TPTM phù hợp và điều quan trọng là phải xây dựng được cơ sở dữ liệu tốt. “Khi triển khai đề án, xây dựng quy hoạch cho TPTM thiếu cơ sở dữ liệu rất khó triển khai, lúc này các đề án, quy hoạch mang tính áp đặt, không thể đưa ra phân tích, áp dụng vào thực tế”, PGS.TS Phan Minh Tân nhấn mạnh.
“Không chỉ có các hạ tầng và nền tảng, mà các cơ sở dữ liệu, các ứng dụng chạy trên hạ tầng đó cũng cần kết nối, liên thông với nhau để các thành phố có thể tối ưu hóa nguồn lực. Bởi vì, một sản phẩm đơn lẻ có thể thông minh, nhưng đó chỉ là một mảnh ghép. Nếu nó không thể ghép với các ứng dụng và hạ tầng khác, chúng ta sẽ không thể tạo ra được bức tranh toàn cảnh của TPTM”, ông Oliver Chen, Giám đốc cấp cao thị trường toàn cầu và quản lý đối tác LITE-ON Group (Đài Loan) nói.
Cần có cơ sở dữ liệu lớn
Ông Lý Ngọc Minh, Tổng Giám đốc công ty TNHH Minh Long I cho rằng việc xây dựng TPTM cần tập trung vào 3 vấn đề chính, gồm tìm kiếm (cơ sở dữ liệu lớn - big data) - kết nối (đối tác) - giải quyết (thoả mãn nhu cầu). Đơn cử là trường hợp phát triển các sản phẩm mới của Minh Long I, với sản phẩm sứ dưỡng sinh và có kế hoạch nâng cấp sản phẩm có đầy đủ các tính năng thông minh như nấu từ xa, không cần đốt lửa… để tạo ra bước đột phá mới cho sản phẩm.
“Với kế hoạch này, tôi đã cùng với các chuyên gia của Minh Long I tìm kiếm các nguyên liệu, công nghệ cần thiết để triển khai. Hơn 1 năm qua Trung Quốc để tìm kiếm các thiết bị để lắp ráp nhưng công năng và tính hoàn thiện chưa cao. Tại Việt Nam, mặc dù tôi biết có nhiều người, nhiều doanh nghiệp có thể cung cấp các nguyên liệu, công nghệ tốt hơn nhưng dữ liệu về các kỹ sư, doanh nghiệp này rất hạn chế, nếu tìm 10 thì có kết quả 3 - 4 nhưng dữ liệu vẫn sơ sài”, ông Lý Ngọc Minh chia sẻ.
Riêng tại Bình Dương, có hơn 37.800 doanh nghiệp, trong đó có hơn 3.500 doanh nghiệp FDI, đây có thể coi là nguồn dữ liệu lớn để các doanh nghiệp liên kết với nhau. Tuy nhiên, không thể biết các doanh nghiệp đó sản xuất gì, cung cấp gì? cung cấp thị trường quốc tế hay thị trường nội địa. Nếu tìm kiếm thì chỉ có những thông tin sơ sài không hơn kém dữ liệu trong các cuốn danh bạ doanh nghiệp.
Ông Minh nhấn mạnh, muốn kết nối 2 doanh nghiệp để thoả mãn được thông tin, thoả mãn được yêu cầu thì đối tác cần có nhiều thông tin lẫn nhau. Để làm được điều này, nhà nước phải đầu tư để tạo nguồn dữ liệu phong phú, đa dạng. Phải có cơ sở dữ liệu thì mới kết nối được đối tượng mình mong muốn để từ đó mới giải quyết được vấn đề. Phải có hệ thống tổng đài tư vấn như 1080 nhưng phải chuyên môn hơn, có nhiều bộ phận để giải thích hoặc tư vấn cho khách hàng.
Ông cũng khẳng định, từ việc có nguồn dự liệu lớn thì việc giải quyết các vấn đề khác như giao thông, y tế, giáo dục, dịch vụ kết nối với nhau. Sáng tạo khởi nghiệp cũng có cơ sở bắt nguồn từ nguồn cơ sở dữ liệu tốt. Cơ sở dữ liệu - Đây là tiền đề để triển khai ây dựng thành phố thông minh.
Hải Sư