Ứng dụng công nghệ sạch để sản xuất bột rau má
Sử dụng rau má hay một số loại cây thanh nhiệt để sản xuất, chế biến thực phẩm và đồ uống không còn là phương thức mới mẻ. Chỉ cần đầu tư hệ thống sấy, xay nghiền và nguyên liệu có sẵn là có thể sản xuất được
Tuy nhiên, đó mới chỉ là quy trình sản xuất bán thủ công ở hầu hết các cơ sở sản xuất thực phẩm, đồ uống hiện nay. Việc áp dụng qui trình sản xuất như vậy sẽ cho ra sản phẩm kém chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm chưa cao. Bên cạnh đó, việc đầu tư quy mô và bài bản để sản xuất sản phẩm theo qui chuẩn sạch còn phụ thuộc vào công nghệ thích hợp. Có nghĩa là công nghệ sản xuất phải đáp ứng được các tiêu chuẩn về an toàn, chất lượng và không làm mất đi hương vị, dưỡng chất. Dự án khởi nghiệp của những bạn trẻ được đề cập dưới đây là ví dụ về việc ứng dụng công nghệ thích hợp để thương mại hóa sản phẩm; góp phần gia tăng giá trị sử dụng của sản phẩm và gia tăng hiệu quả kinh tế của ngành nông nghiệp.
Rau má - Tên khoa học là milia sonchifolia , thuộc họ Cúc, được coi như một loại rau thông dụng trong các bữa ăn hàng ngày của người dân. Trong y học, rau má còn được sử dụng để chiết xuất ra hoạt chất có tác dụng giải nhiệt, hạ sốt, chống sẹo lồi, giúp cho vết thương mau lành và giảm bớt chứng giãn tĩnh mạch chi dưới,.... Trong lĩnh vực thực phẩm, rau má được coi là loại rau thanh nhiệt. Cách phổ biến nhất mà người dân hay sử dụng là làm nước ép, ăn sống hoặc phơi khô sắc lấy nước uống. Tuy vậy, thực phẩm chế biến từ rau má chủ yếu mang tính thủ công, nên không đảm bảo vệ sinh và an toàn thưc phẩm. Trong quá trình làm việc tại một doanh nghiệp chuyên về sản xuất thực phẩm, Nguyễn Thị Ngọc Hương và cộng sự đã nhận thấy tiềm năng và lợi ích của cây rau má. Từ đó, nảy ra ý tưởng sản xuất rau má thành sản phẩm bột khô theo phương pháp công nghiệp vừa đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm vừa tiện lợi trong trong việc phối chế để làm nước uống.
Năm 2014, Hương và cộng sự bắt đầu nghiên cứu và thực hiện dự án khởi nghiệp. Những ngày đầu thành lập doanh nghiệp, với những khó khăn từ vốn, công nghệ sản xuất cho đến kiến thức kinh doanh. Với xuất phát điểm ban đầu là huy động vốn đầu tư, tìm nguồn nguyên liệu, rồi vừa nghiên cứu, vừa thực nghiệm theo cách thức sản xuất thủ công truyền thống. Đến giữa năm 2016, sau nhiều lần thất bại mới hoàn thiện được qui trình sản xuất và cho ra những lô sản phẩm bột rau má Quảng Thanh đầu tiên. Đến nay, qui trình sản xuất bột rau má và các loại rau khác đã hoàn thiện và sản phẩm bắt đầu ghi được dấu ấn trên thị trường.
Ngoài sản phẩm bột rau má, hiện nay doanh nghiệp của Hương còn nghiên cứu và sản xuất thêm bột rau chùm ngây, bột diếp cá và bột trà xanh. Sản phẩm đáp ứng được hầu hết các mục đích sử dụng khác nhau của người dùng, như đồ uống, làm đẹp, chế biến thức ăn hoặc chữa bệnh. Rau nguyên liệu được thu hái trực tiếp từ các khu vực trồng. Ngoài trang trại hơn 1 ha, các bạn còn hợp đồng liên kết với một số trang trại để có đủ nguyên liệu cho sản xuất. Rau được trồng và quản lý theo tiêu chuẩn thực hành tốt nông nghiệp GAP, được phân theo luống theo lô và những luống lô này được ghi theo nhật ký sản xuất về chăm sóc và thu hái. Rau chủ yếu bón từ phân trùn quế đảm bảo về mức độ an toàn cho năng suất cao hơn sau khi canh tác thông thường.
Để sản phẩm đạt được như mong muốn, tức là giữ được hương vị, màu sắc tự nhiên của rau tươi mà không mất đi các thành phần vi chất; theo Hương phụ thuộc rất nhiều vào công nghệ sản xuất. Nếu công nghệ không thích hợp, ngoài giảm chất lượng sản phẩm, còn ảnh hưởng đến tỷ lê hao hụt trong quá trình sấy, xay nghiền, đóng gói và bảo quản. Hai công đoạn được cho là then chốt nhất trong qui trình sản xuất là sấy và xay nghiền. Sau quá trình thử nghiệm sấy ở nhiều nhiệt độ khác nhau, công nghệ sấy ở đây đã hoàn thiện ở công nghệ sấy lạnh. Ưu điểm của công nghệ này là rau tươi sau khi sấy vẫn giữ được màu sắc tự nhiên của rau tươi, mùi vị, hàm lượng, những bi chất trong rau được bảo toàn và không bị hao hụt.
Quá trình sản xuất bột rau gồm 4 giai đoạn: rửa sạch, khử trùng, sấy, nghiền xay và đóng gói. Quá trình sấy khoảng trong 15 phút ở nhiệt độ thấp. Sau khi sấy, sẽ được đem qua cửa khử trùng một lần nữa trước khi đưa vào hệ thống nghiền bằng công nghệ xay siêu mịn cho ra bột thành phẩm có kích thước dưới 5micro mét và dễ hòa tan trong nước. Thành phẩm cuối cùng được kiểm test phải đạt các tiêu chuẩn về màu sắc, mùi vị, độ ẩm, chất xơ mới được đóng gói và đưa ra thị trường.
Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã và đang sản xuất bột rau má cũng như các loại bột rau khác. Tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp đều sản xuất ở qui mô nhỏ và bán thủ công. Với qui trình sản xuất bài bản, ứng dụng công nghệ thích hợp, qui trình kiểm soát chặt chẽ từ nguyên liệu đầu vào đến quá trình sản xuất; sản phẩm bột rau má Quảng Thanh đang được thị trường tiêu dùng chấp nhận. Trong thời gian tới, doanh nghiệp đang hướng tới thị trường xuất khẩu nhằm gia tăng giá trị sử dụng của cây rau má và một số loại rau, cũng như gia tăng hiệu quả kinh tế của ngành nông sản.
Thu Huyền