a. Tên luận văn: Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết của Đỗ Phấn
b. Họ và tên cá nhân thực hiện luận văn: Trần Thị Anh
c. Tên cơ quan cử đi học: Trung tâm GDNN - GDTX Bến Cát
d. Tên viện trường thực hiện luận văn: Trường Đại học Thủ Dầu Một
e. Mục tiêu nghiên cứu: Khảo sát thế giới nhân vật trong tiểu thuyết của Đỗ Phấn chỉ ra được các kiểu nhân vật trong tiểu thuyết của ông, những biện pháp nghệ thuật tiêu biểu trong việc xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết của nhà văn; khái quát được quan niệm của nhà văn về con người để thấy được đóng góp của ông đối với văn học Việt Nam đương đại (trong phạm vi tiểu thuyết)
d. Kết quả thực hiện (tóm tắt)
Đỗ Phấn là nhà văn sinh ra và lớn lên tại Hà Thành - mảnh đất được xem là nơi đón đầu cơn lốc xoáy những đổi thay của nền kinh tế, xã hội, đất nước trong thời kỳ mở cửa và hội nhập. Ông là gương mặt mới “lấn sân” sang con đường sáng tác nhưng trong dòng chảy văn học đương đại Việt Nam, tên tuổi của ông đã được độc giả, các nhà nghiên cứu văn học đón nhận và phản hồi tích cực.
Mặc dù, ông đến với sự nghiệp cầm bút khá muộn khi đã có những thành công và tạo được nhiều dấu ấn trên lĩnh vực hội họa nhưng bằng sự từng trải, bằng cái nhìn tinh tế của một họa sĩ tên tuổi, bằng sức sáng tạo dồi dào và thái độ lao động nghệ thuật nghiêm túc, nhà văn “tay ngang” này đã sớm khẳng định được chỗ đứng của mình trong làng văn với thành quả của gần mười năm cầm bút là sự ra đời của hàng loạt tản văn, truyện ngắn và đặc biệt là tiểu thuyết viết về cuộc sống, con người đô thị.
Theo đó, thế giới nhân vật trong tiểu thuyết là toàn bộ đời sống nhân vật được nhà văn thể hiện bằng tư duy nghệ thuật góp phần làm nên quan niệm nghệ thuật về con người của nhà văn. Trong tiểu thuyết, nhiệm vụ trung tâm của nhà văn là xây dựng nhân vật nên nhân vật trong tiểu thuyết là yếu tố quan trọng thể hiện tư tưởng nghệ thuật của nhà văn trong đó cốt lõi là quan niệm nghệ thuật về con người. Vì thế, khảo sát thế giới nhân vật trong tiểu thuyết vừa thấy được nét riêng, độc đáo của nhà văn trong việc xây dựng nhân vật đồng thời toát lên cách nhìn của nhà văn về con người.
Với mong muốn làm rõ các kiểu nhân vật và nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết của Đỗ Phấn, cũng như quan niệm nghệ thuật về con người của nhà văn thông qua tiểu thuyết để từ đó đánh giá được sự đóng góp của ông trong dòng chảy văn học đương đại Việt Nam, cung cấp tư liệu cho lĩnh vực nghiên cứu văn học, tác giả Trần Thị Anh đã chọn đề tài “Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết của Đỗ Phấn” để thực hiện luận văn thạc sỹ.
Mục tiêu đề tài: Thông qua việc khảo sát thế giới nhân vật trong tiểu thuyết của Đỗ Phấn chỉ ra được các kiểu nhân vật trong tiểu thuyết của ông, những biện pháp nghệ thuật tiêu biểu trong việc xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết của nhà văn; khái quát được quan niệm của nhà văn về con người để thấy được đóng góp của ông đối với văn học Việt Nam đương đại (trong phạm vi tiểu thuyết).
Bằng cách vận dụng các phương pháp tiếp cận thi pháp học; phương pháp hệ thống; thống kê; phân tích và tổng hợp;… tác giả đã tiến hành nghiên cứu một số nội dung chính sau:
- Tìm hiểu, khảo sát đặc điểm nhân vật trong tiểu thuyết Đỗ Phấn bằng việc điểm qua một số ý kiến của các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước để làm cơ sở cho việc triển khai thực hiện đề tài.
- Khái quát tư tưởng nghệ thuật của nhà văn Đỗ Phấn: Qua khảo sát cho thấy sự thay đổi quan niệm nghệ thuật về con người trong tiểu thuyết của ông không còn kiểu nhân vật sử thi, không phải là những con người hành động, con người nhân danh thời đại, nhân danh cộng đồng mà là những con người thế sự, đời tư. Nhà văn tập trung vào những con người đời thường gần gũi, gần gũi và chịu ảnh hưởng chi phối, tác động của hoàn cảnh lịch sử xã hội nhiều biến động. Giữa hiện thực đời sống đương đại nhiều bộn bề, chồng chéo, đỗ vỡ và đứt gãy với nhiều phi lí nên nhân vật trong tiểu thuyết của Đỗ Phấn đều hoài nghi, mất niềm tin và cô đơn trước thực tại…. nên khi xây dựng các kiểu nhân vật trong tiểu thuyết của mình, Đỗ Phấn vừa thể hiện tài năng trong việc đào sâu các vấn đề của xã hội đương đại vừa thể hiện khát vọng hướng đến một cuộc sống tốt đẹp hơn.
- Đánh giá được những đóng góp của Đỗ Phấn trong văn học đương đại Việt Nam, tập trung ở thể loại tiểu thuyết: Tuy là một gương mặt mới trong làng văn nhưng trong sáng tác của mình, Đỗ Phấn đã không ngừng nỗ lực để tạo ra những nét khác biệt, sự cách tân so với phương thức xây dựng nhân vật truyền thống. Trong dòng chảy văn học đương đại, sáng tác của Đỗ Phấn đã có những cách tân quan trọng về nghệ thuật xây dựng nhân vật trên nhiều phương diện: từ tổ chức điểm nhìn, không gian - thời gian nghệ thuật đến việc lựa chọn ngôi kể hợp lí với mục đích trần thuật, các thủ pháp xây dựng nhân vật như khắc họa chân dung, tính cách, miêu tả nội tâm nhân vật,…
Đây là công trình nghiên cứu có tính hệ thống, lấy thế giới nhân vật trong tiểu thuyết của Đỗ Phấn làm đối tượng nghiên cứu. Qua đó, thấy được sự cách tân trong tiểu thuyết Việt Nam thời kỳ đổi mới được thể hiện ở các kiểu loại nhân vật và quan niệm nghệ thuật về con người của nhà văn. Đồng thời, đánh giá được những đóng góp của ông vào mảng văn học thuộc đề tài đô thị nói riêng và văn học đương đại Việt Nam nói chung trong phạm vi thể loại tiểu thuyết.
e. Năm tốt nghiệp: 2019
(Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu luận văn tại Trung tâm Thông tin và Thống kê khoa học và công nghệ).