Trang công nghệ
Giải Nobel hóa học
Ba nhà khoa học đến từ Mỹ, Anh và Nhật Bản ông John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham và Akira Yoshino đã giành giải thưởng Nobel Hóa học năm 2019 nhờ công trình phát triển pin lithium-ion. Đây là một loại pin được cấu tạo gồm các thành phần cơ bản là chất điện phân đóng vai trò như môi trường điện ly giữa hai cực âm và dương của pin. Pin lithium-ion nhẹ, có thể sạc lại được nhiều lần và mạnh hơn này hiện đang được sử dụng trong nhiều thiết bị, từ điện thoại di động đến máy tính xách tay và xe điện... và có thể tích trữ một lượng đáng kể năng lượng Mặt trời và gió, có thể tạo ra một xã hội không sử dụng nhiên liệu hóa thạch
Năm 2018, giải Nobel Hóa học vinh danh nhà khoa học nữ Frances H. Arnold (Mỹ), cùng hai nhà khoa học George P. Smith (Mỹ) và Gregory P. Winter (Anh) với công trình nghiên cứu quá trình tiến hóa của các enzyme nhằm giải quyết triệt để các vấn đề hóa học còn bỏ ngỏ. Các công trình nhằm hướng tới việc tạo ra những nguồn năng lượng mới phục vụ cho mọi lĩnh vực trong đời sống, đặc biệt là việc tạo ra loại thuốc mới cho ngành y tế.
Từ năm 1901 đến nay, Ủy ban Nobel đã trao tặng 110 giải Nobel hóa học cho 184 nhà khoa học trên khắp thế giới. trong đó chỉ có bốn người là phụ nữ, đó là: Marie Curie (1911), Irène Joliot-Curie (1935), Dorothy Hodgkin (1964) và Ada Yonath (2009).
Giải Nobel vật lý
Nhà khoa học James Peebles, sinh năm 1935 tại Winnipeg, Canada, là Giáo sư tại Đại học Princeton-Hoa Kỳ sẽ được trao một nửa giá trị giải thưởng vì "những phát hiện mang tính lý thuyết về vũ trụ học vật lý". Hai nhà khoa học Michel Mayor, sinh năm 1942 tại Lausanne-Thụy Sĩ, đang giảng dạy tại Đại học Geneva và Didier Queloz, sinh năm 1966- Giáo sư tại Đại học Geneva và Đại học Cambridge-Anh chia nhau nửa giải còn lại vì "phát hiện một hành tinh ngoài Hệ Mặt trời có quỹ đạo quay quanh một ngôi sao cùng loại với Mặt trời".
Theo Uỷ ban Nobel, nhà khoa học James Peebles đã nghiên cứu chuyên sâu về vũ trụ với hàng tỷ thiên hà và cụm thiên hà. Công trình của ông giúp tăng cường hiểu biết về cấu trúc và lịch sử của vũ trụ, đặt nền móng cho ngành vũ trụ học trong 50 năm qua. Mô hình Big Bang mô tả quá trình vũ trụ tiến hóa trong gần 14 tỷ năm từ một khối cầu nóng và đặc thành vũ trụ mênh mông, lạnh lẽo và không ngừng mở rộng như ngày nay.
Hai nhà khoa học Michel Mayor và Didier Queloz khám phá các khu vực lân cận hệ Mặt trời trong dải Ngân Hà và năm 1995. Họ tìm thấy hành tinh khí khổng lồ quay quanh ngôi sao 51 Pegasi ở cách Trái đất 50 năm ánh sáng. Đây là ngoại hành tinh đầu tiên được phát hiện quanh một ngôi sao dãy chính, loại sao hợp nhất nguyên tử hydro để hình thành nguyên tử heli ở lõi. Sao dãy chính, bao gồm cả Mặt trời, là loại sao phổ biến nhất trong vũ trụ (vista).
Giải Nobel Vật lý năm 2018 được trao cho nhà nghiên cứu Arthur Ashkin (Mỹ), Gérard Mourou và Donna Strickland (Canada) nhờ những phát minh đột phá trong lĩnh vực vật lý laser. Strickland ở Đại học Waterloo, Ontario, trở thành người phụ nữ đầu tiên giành giải Nobel Vật lý từ khi Maria Goeppert Mayer nhận được vinh dự này vào năm 1963. Bà là người phụ nữ thứ ba trong lịch sử đoạt giải Nobel Vật lý (vnexpess.net).
Giải Nobel Y học
Ba nhà khoa học William G. Kaelin Jr, Sir Peter J. Ratcliffe và Gregg L. Semenza với công trình "các phát hiện về cách các tế bào cảm giác và thích nghi với sự hiện diện của oxy" đã đạt giải Nobel Y Sinh năm 2019. Các nghiên cứu cho thấy khi mức oxygen cao, tế bào chứa rất ít HIF-1α. Nhưng khi mức oxy thấp, lượng HIF-1α tăng lên để gắn vào ADN có thể kết nối và điều chỉnh gene EPO cũng như các gene khác có phần ADN gắn kết với HIF.
“Dù người ta đã biết từ lâu rằng oxy là thiết yếu để duy trì sự sống, cơ chế phân tử đằng sau cách các tế bào phản ứng khi lượng cung oxy giảm hoặc tăng vẫn là bí ẩn. Và các nhà khoa học đạt giải năm nay chính là người giải thích được cơ chế đó”, Ủy ban Nobel cho biết.
Ba nhà khoa học này đã phát hiện ra cơ chế tế bào quy định hoạt động của các gene phản ứng lại các mức độ oxy khác nhau. Các nghiên cứu này giải thích cách thức những mức oxy khác nhau ảnh hưởng đến trao đổi chất và chức năng sinh lý của tế bào. Phát hiện này còn giúp mở đường cho các liệu pháp mới để điều trị ung thư, bệnh thiếu máu và nhiều loại bệnh khác.
William G. Kaelin là giáo sư y khoa tại Đại học Harvard của Mỹ. Peter Ratcliffe là bác sĩ người Anh chuyên về sinh học tế bào và phân tử, nổi tiếng với công trình nghiên cứu về các phản ứng của tế bào đối với tình trạng thiếu oxy và Gregg L. Semenza là giáo sư nhi khoa, khoa ung thư, hóa học sinh học, y học và ung thư tại Đại học Y khoa Johns Hopkins. Ông là giám đốc chương trình mạch máu tại Viện Kỹ thuật tế bào. Ông là người nhận giải thưởng Lasker năm 2016 cho nghiên cứu y học cơ bản.
Ngà Nguyễn