Ứng dụng khoa học, công nghệ trong bảo tồn, phát huy giá trị sản phẩm văn hóa Việt Nam
Việc ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ của thế giới về công nghệ thông tin, truyền thông, công nghệ cao đã làm thay đổi cơ bản phương thức truyền thông cũng như hình thức tiếp nhận thông tin của nhân dân. Đối với văn hóa, là ngành mà nhân lực không trực tiếp nghiên cứu và sản xuất các công nghệ mới nhưng việc ứng dụng khoa học, thành tựu công nghệ để bảo tồn, phát huy và phát triển giá trị sản phẩm văn hóa, hội nhập quốc tế về văn hóa là xu hướng tất yếu, phù hợp với xu thế thời đại.
Phát triển văn hóa, con người ở Việt Nam
Nghị quyết số 03-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Đảng trên lĩnh vực văn hóa, việc xây dựng, ban hành các chính sách phải chú trọng đến việc tạo điều kiện trong xây dựng cơ sở hạ tầng, đổi mới công nghệ; đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng theo hướng vừa đảm bảo cho sự phát triển các giá trị văn hóa phù hợp với sự phát triển của khoa học công nghệ trên cơ sở phát huy tính tự giác cao với mục đích đúng đắn.
Theo Nghị quyết số 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước thì nhiệm vụ phát triển công nghiệp văn hóa đi đôi với xây dựng, hoàn thiện thị trường văn hóa đã được đặt ra. Chủ trương xây dựng cơ chế khuyến khích đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật và công nghệ tiên tiến để nâng cao chất lượng sản phẩm văn hóa là rất đúng đắn và phù hợp với xu thế phát triển và hội nhập quốc tế về văn hóa.
Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 với các nhiệm vụ nhằm nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ như: Ứng dụng thành tựu khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại trong sáng tạo, sản xuất, phổ biến, lưu giữ các sản phẩm văn hóa và nâng cao chất lượng dịch vụ văn hóa; thực hiện đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của các ngành công nghiệp văn hóa gắn với ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại; nâng cao hàm lượng khoa học kỹ thuật trong chuỗi sản xuất sản phẩm, dịch vụ của các ngành công nghiệp văn hóa; đổi mới và phát triển các ngành sản xuất sản phẩm, dịch vụ văn hóa truyền thống như: In ấn, xuất bản, phát hành, biểu diễn nghệ thuật, sản xuất phim, giải trí, quảng cáo, triển lãm.
Chỉ thị số 16/CT-TTg về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc CMCN lần thứ tư. Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng kế hoạch và nhiệm vụ trọng tâm của ngành để triển khai phù hợp với xu thế phát triển của cuộc CMCN lần thứ tư; tổ chức lựa chọn, đề xuất các sản phẩm chủ lực, có lợi thế cạnh tranh của ngành báo cáo Thủ tướng Chính phủ để xem xét, chỉ đạo tập trung đầu tư phát triển. Như vậy, chủ trương đường lối của Đảng về ứng dụng khoa học, công nghệ đối với lĩnh vực văn hóa về cơ bản đã được Chính phủ chỉ đạo để Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các bộ, ngành liên quan khác triển khai thực hiện.
Tại Bình Dương
Thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tỉnh ủy Bình Dương đã xây dựng Chương trình hành động số 88 CTHĐ/TU cùng kế hoạch triển khai của UBND tỉnh nhằm đưa việc tổ chức thực hiện Nghị quyết của Đảng sát hợp với đặc điểm, tình hình của tỉnh. Tại công văn số 5656/UBND-VX của UBND tỉnh tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện có hiệu quả nghị quyết 33 Nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực văn hóa, xây dựng môi trường và đời sống văn hóa lành mạnh gắn với việc tiếp tục đẩy mạnh việc Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; xây dựng, đổi mới hoạt động các thiết chế văn hóa, thể dục thể thao phục vụ cho công nhân lao động các khu, cụm công nghiệp, khu nhà ở xã hội theo hướng tích hợp, đa chức năng, cung cấp các dịch vụ hữu ích phục vụ đời sống, sinh hoạt, vui chơi, giải trí cho công nhân; bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể; quản lý và khai thác, phát huy có hiệu quả các di tích văn hóa cấp quốc gia, cấp tỉnh, góp phần phát huy các giá trị truyền thống, xây dựng con người cũng như đáp ứng yêu cầu sinh hoạt và nâng cao đời sống văn hóa của người dân.
Hệ thống thiết chế văn hóa đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của xã hội. Đây là nơi sinh hoạt văn hóa, tinh thần của cộng đồng và tổ chức các hoạt động tuyên truyền phục vụ nhiệm vụ chính trị, xã hội của địa phương. Cùng với sự phát triển của tỉnh, các thiết chế văn hóa ngày càng được chú trọng đầu tư, hoàn thiện, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân. Hoạt động tại các thiết chế ngày càng đa dạng, phong phú, nội dung thiết thực và phù hợp với nhu cầu của người dân. Hệ thống thiết chế văn hóa trên địa bàn tỉnh được quan tâm đầu tư: Trung tâm Văn hóa - Nghệ thuật sử dụng công nghệ âm thanh, ánh sáng hiện đại; ứng dụng công nghệ trong truyền dạy nghệ thuật truyền thống và đương đại; ứng dụng thư viện điện tử, thư viện số vào việc kết nối chia sẻ thông tin, dữ liệu qua internet; ứng dụng khoa học, công nghệ để xây dựng quy trình xử lý, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích; xây dựng hệ thống trưng bày và thuyết minh tương tác trong bảo tàng; ứng dụng công nghệ vào quy trình xử lý, bảo quản hiện vật trong bảo tàng. Công nghệ quét và in 3D được sử dụng để phục chế, nhân bản, sản xuất các hiện vật, di sản cho nhiều mục đích sử dụng khác nhau từ trưng bày, nghiên cứu, hay bán hàng lưu niệm. Việc hình thành dữ liệu số hóa và chia sẻ bằng công nghệ dữ liệu lớn (bigdata) về di sản văn hóa sẽ làm thay đổi phương thức bảo tồn, phát huy giá trị di sản, quảng bá về di sản trên môi trường số. Các hiện vật hoặc di sản được gắn các chip cảm ứng để thu thập thông tin liên tục về tình trạng hiện vật và di sản, giúp hoạt động quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di sản hiệu quả hơn.
Như vậy, trước xu hướng phát triển và ứng dụng thành tựu của CMCN lần thứ tư, nhu cầu của xã hội nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống bằng sản phẩm công nghệ đã trở nên cần thiết và rất tự nhiên. Trước nhu cầu của xã hội hiện nay, các nhà quản lý hoạch định chính sách về công nghệ cần căn cứ chủ trương đường lối của Đảng và tình hình thực tiễn, nắm bắt một cách chủ động, tận dụng tốt thời cơ, thành tựu của CMCN lần thứ tư. Việc ứng dụng công nghệ trong các hoạt động văn hóa của đất nước là vấn đề khó. Vì vậy để triển khai có hiệu quả hoạt động này đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ với phương châm “kiên trì và liên tục” bởi các giải pháp cụ thể, khả thi của nhà quản lý hoạch định chính sách, sự chủ động của các đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp và toàn xã hội.
Ngọc Trang